We kunnen in het algemeen stellen dat het vrije spel vooral de basis executieve functies vormen: het creatief en probleemoplossend denken, het plannen, ordenen en organiseren,… In tweede instantie is dit ook heel belangrijk voor de zintuiglijke en motorische ontwikkeling, de vorming van sociale vaardigheden, het kanaliseren van emoties, het concentratievermogen en het is stress verlagend,… Maar we doen het niet want we bouwen in het algemeen gezien, het vrije spel af, zowel binnen en vooral buiten, zowel thuis als in de school!
Beweging vormt heel sterk de noodzakelijke hersenverbindingen en de samenwerking van de hersenhelften. De samenwerking tussen de zintuigen, het lichaam en brein, het biologisch deel van het leren, staat vooral op de voorgrond. Het bepaalt in hoge mate de zintuiglijke verwerking van informatie, het concentratievermogen en de opbouw van het richtingsgevoel. Meer en meer wetenschappelijk onderzoek toont aan dat beweging ook belangrijke executieve functies ondersteunt zoals het plannen en ordenen en het probleemoplossend vermogen. Hoogstwaarschijnlijk worden ook de inhibitie (het remvermogen of de impulscontrole), het werkgeheugen, … gestimuleerd. Daarbij kunnen we stellen dat samen bewegen de sociale vaardigheden ontwikkelt, emoties leert kanaliseren en het ongelooflijk stress verlagend is. Maar we doen het in het algemeen niet want te veel kinderen zitten vanaf de geboorte veel te veel stil, zowel thuis als in de school!
” Movement is the medium through which sensory integration takes place!”
– INPP-
Kinderen hebben ook nood aan veel zintuiglijke ervaringen. De natuur (speelbos, natuurhoeve,…) is bijvoorbeeld een aangewezen omgeving om de zintuigen te ontwikkelen, Richard Louv. De natuur heeft daarbij een heel stress verlagend effect. Ook het spelen in de tuin of op de speelplaats bieden veel zintuiglijke ervaringen. Zowel onze vijf gekende zintuigen als die te maken met motoriek, namelijk het evenwicht en de propioceptie (receptoren in onze spieren en gewrichten) werken heel sterk samen om zintuiglijke informatie te integreren, de zintuiglijke integratie. Dit wil zeggen dat door deze samenwerking van zintuigen met de motoriek informatie juist kan waargenomen worden en verwerkt worden in het brein. Maar steeds meer kinderen hebben niet de kans om in een verrijkte zintuiglijke omgeving te ontwikkelen. Te veel kinderen zitten binnen naar beeldschermen te turen in plaats van buiten te spelen, of zitten te lang in de klas in plaats van op de speelplaats! Veel kinderen in stedelijke omgevingen hebben vaak ook minder kansen hiertoe!
Het menselijk contact is vooral belangrijk voor het spiegelend vermogen van het brein. Vooral het leren door imitatie, de taalverwerving en waarschijnlijk ook de vorming van empathie springen hier op de voorgrond volgens Marco Iacoboni. Daarnaast kunnen we ook niet naast de vorming van sociale vaardigheden en het zich veilig voelen, kanaliseren van emoties,… kijken. Maar weerom doen we het in het algemeen niet want steeds meer ouders hebben te weinig tijd voor echt sociaal contact met hun kind en in de school ligt de nadruk te sterk op het verwerven van kennis i.p.v. sociale vaardigheden!
Om kleuters voor te bereiden op het leerproces zijn ook de volgende activiteiten zeer nuttig: voorlezen, rijmen, zingen, puzzelen, bouwen, de poppenhoek, knippen, kleuren, kralen rijgen, geleide spelen, de zandbak,…, Sieneke Goorhuis-Brouwer. We spreken hier bewust niet over het aanleren van letters en cijfers!
De blije ongeletterde kleuterscholen in Finland: https://www.nieuwetijdskind.com/blije-kleuterscholen-in-finland/